بیوفیدبک متدی جهت درک پارامترهای فیزیولوژی بدن با هدف فراگیری الگوهای صحیح می باشد .این روش درمانی با استفاده از ابزارهای الکترونیکی اطلاعاتی را در مورد اعصاب و عضلات و فعالیت های خودمختار بدن اندازگیری و پردازش می کند و در قالب فیدبک صوتی یا تصویری به بیمار و پزشک معالج وی نمایش می دهد. با استفاده از فیدبک های صوتی و تصویری فرد می تواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندام هایش بیابد.
این روش درمانی اطلاعاتی در مورد اعصاب و عضلات و فعالیت های خودمختار بدن پردازش می کند به بیماران کمک می کند تا آگاهی بیشتری از اعمال خودمختار بدن بدست آورند و کنترل ارادی شان را افزایش دهند. بیوفیدبک نوعی تکنیک درمانی غیرتهاجمی است که کاهش علائم را در افراد بسیاری موجب شده است.
بیوفیدبک در درمان طیف وسیعی از شرایط عصبی و عضلانی مثل اختلالات ماهیچه لگن (بی اختیاری ادرار فوری و فشاری، بی اختیاری مدفوع ، یبوست، شب ادراری )، ضعف ماهیچه ها بخاطر فلج مغزی، سکته، سردردهای تنشی و اضطراب موثر است. همچنین توانبخشی اصلی در فلج صورت یا فلج بلز با بیوفیدبک انجام می شود. این درمان عمدتاً در بیماری هایی به کار برده می شود که داروها در درمان موفق نیستند.
بیوفیدبک به طور طبیعی همیشه رخ می دهد. اگر شما در حال دویدن هستید و پهلوی شما شروع به آسیب دیدن کند، سرعت خود را کاهش می دهید، در حقیقت به یک پیام زیستی پاسخ می دهید. یا هنگام دراز نشست رفتن احساس سرگیجه می کنید و به دنبال این پیام از فعالیت دست می کشید. با ابزارهای مناسب، افراد می توانند همچنین کنترل فرایندها و بخش هایی از بدن را فراگیرند و بر دنیای سیستم عصبی خودمختار که تعریق، انقباض و انبساط عروق، فشار خون، ضربان قلب، سرعت تنفس و کشش عضلات صاف را کنترل می کند، تاثیر گذارند.
هنگامی که مغز اطلاعاتی درباره خود و بدن (از قبیل اینکه چه طور به استرس واکنش نشان می دهد و چطور می تواند به وضع آرامش بازگردد) دریافت می کند، می تواند از این اطلاعات برای بازگشت بدن به حالت تعادل استفاده کند، بنابراین اثرات ناشی از تنش را فرونشاند.
برای بیماران، دستگاه بیوفیدبک به عنوان نوعی آیینه فیزیولوژیک عمل می کند، که به آنها امکان می دهد تا فعالیت های درون بدن خود را بشنوند و ببینند. یکی از انواع دستگاه هایی که به طور معمول استفاده می شود، گرفتن سیگنال های الکتریکی در عضلات است. این ماشین این سیگنال ها را به شکلی که برای بیمار قابل درک باشد ترجمه می کند: مثلا به صورت فعال شدن آلارم صوتی هر زمان که کشش عضلات بیشتر می شود. اگر بیمار بخواهد کشش عضلات را تعدیل نماید، باید سعی کند که شدت آلارم را کم کند.
برای مثال، محققان دریافته اند که فردی که به یک ابزار نشان دهنده ی فشار خون متصل است می تواند یاد بگیرد که فشار خون را به راحتی با تمرکز بر روی مشاهده افت فشار در شماره گیر، کاهش دهد. اگر از فرد پرسیده شود که چطور این کار را انجام داده است، وی قادر به به زبان آوردن آنچه که اتفاق افتاده نیست، یا ممکن است بگویید: « من فقط سعی کردم آرام باشم».
همانطور که یک فرد روش دوچرخه سواری یا رانندگی را فرا می گیرد، این فرد در نتیجه استفاده از بیوفیدبک یاد می گیرد که چه طور فشار خونش را کاهش دهد. بخشی از اطلاعات از مغز حاصل می شود و بخشی بازآموزی جسمی است. سنتز هر دو نوع اطلاعات به ما امکان اجرا می دهد و ما این سنتز را از آزمون و خطا، تجربه و تمرین کسب می کنیم.
دستگاه های بیوفیدبک تنها یک ضرورت موقت برای تمرین و یادگیری هستند، زمانی که ما بدانیم چطور تغییر ایجاد کنیم، ابزارها کنارگذاشته می شوند.
بطور کلی فعالیت های فیزیولوژیک بدن یا بصورت ارادی و یا به شکل غیر ارادی هستند ، عملکرد های ارادی مانند حرکت دادن انگشت ها که به شکل کنترل شده آن را هدایت کرده و روی آنها تسلط داریم . قسم دیگری از فعالیت های فیزیولوزیک همچون نرخ تنفس ، ضربان قلب ، دمای بدن ، فشار خون ، امواج مغزی و … که ناخودآگاه کنترل می شوند. پارامترهای مرتبط به این سنخ از فعالیت ها به صورت ناخودآگاه و در پاسخ به محرک های بیرونی توسط سیستم عصبی خودمختار تنظیم می شوند . اگر فرد برای مدت طولانی در معرض هرکدام از این عوامل محیطی که منجر به تغییر فعالیت های بدن می شوند قرار بگیرد، ( استرس طولانی ، فشار عصبی زیاد و …)ممکن است دچار اختلال یا بیماری شود . از بیوفیدبک بمنظور تعدیل عوامل بیرونی و تعلیم مجدد عملکرد صحیح این بار بصورت خودآگاه استفاده می شود.
در واقع ، بیوفیدبک تکنیکی ذهنی-جسمی است که شامل استفاده از فیدبک بصری یا سمعی برای به دست آوردن کنترل اعمال غیر ارادی بدن است.
این تکنیک برای کمک به کاهش علائم عارضه هایی مانند فشار خون بالا، استرس مزمن، سردرد، درد و اضطراب به کار می رود.
هدف بیوفیدبک، ایجاد تغییراتی نامحسوس در بدن است که منجر به یک اثر مطلوب می شود.
جهت درک دقیق علمی بیوفیدبک، ابتدا می بایست دو مفهوم بنیادین فیدبک و شرطی سازی عاملی را فراگرفت.
فیدبک : طبق نظریه عمومی سیستم ها ، هر سیستم دارای حداقل دو جز است که این اجزا با یکدیگر در حال تبادل اطلاعات هستند. بخشی از سیستم در حال دادن اطلاعات است که به آن فیدفوروارد گفته می شود و بخشی از سیستم اطلاعات را به سیستم بازمیگرداند که به آن فیدبک می گویند. اگر در یک سیستم این فیدبک و فیدفوروارد به طور مکرر رخ بدهد یک حلقه به وجود می آید که به آن چرخه ی فیدبک و فیدفوروارد(feedback/feedforward loop )می گوییم. در تمام سیستم ها نتیجه این حلقه، خود تنظیمی می باشد. یعنی سیستم می تواند خود را تنظیم کند. مغز و در نتیجه بدن ما نیز به عنوان یک سیستم بسیار پیچیده بر همین مبنا فعالیت دارد .
شرطی سازی عاملی: اصطلاح پایه ای دوم شرطی سازی عاملی است که نوعی از شرطی سازیست که در آن اگر سیستم عملکرد مطلوبی داشته باشد پاداش می گیرد و اگر رفتار نامطلوبی داشته باشد تنبیه می گیرد. بدین ترتیب می توان گفت بیوفیدبک نوعی شرطی سازی عاملی است که در آن اگر فرد پاسخ فیزیولوزیک مطلوب را از خود بروز دهد پاداش (فیدبک) میگیرد و در نتیجه تکرار مکرر آن سیستم خود را تنظیم می کند .
افراد بر حسب نیاز و شرایطشان یکی از انواع بیوفیدبک را استفاده می‌کنند. برخی از این انواع بیوفیدبک شامل موارد زیر است.
این بیوفیدبک به افراد تعلیم می دهد که چگونه با استفاده از عضلات شکم تنفس به با آهنگ معین و عمیق تر تنفس کنند (تنفس دیافراگمی) . در این روش فرد با نگاه کردن به مانیتور آموزش می‌بیند که چگونه الگوی تنفسی خود را تغییر دهد با آموزش تنفس دیافراگمی می توان به افراد کمک کرد تا علایم بسیاری از اختلالات فیزیولوژیکی و روانی را بهبود ببخشند ، مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه COPD ، فشار خون بالا، اضطراب و همچنین این روش برای بهبود عملکرد فردی استفاده می شود.
.
این نوع بیوفیدبک با عنوان روشی برای تغییر پذیری ضربان قلب شناخته میشود. چنان که از نامش پیداست، به فرد در کنترل ضربان قلب کمک می‌کند. این نوع بیوفیدبک برای شماری از اختلالات مثل آسم و افسردگی مفید واقع میشود.
الکترومایوگرافی (نوار عضله: در این نوع بیوفیدبک فعالیت الکتریکی عضلات ثبت می شوند . الکترودها روی سطح پوست در جایی که عضلات مورد نظر قرار دارند گذاشته می شود.سپس سیگنال های ثبت شده، به وسیله دستگاه بیوفیدبک به فرمی که برای افراد قابل درک باشد به آنها فیدبک داده میشود.
در این نوع بیوفیدبک با استفاده از دمای بدن فرد سعی میشود تا به حالت فیزیولوژیک او دست یابند. در طول زمان، فرد می آموزد که چگونه دمای بدنش را تا حدودی کنترل کند و بدین ترتیب میتواند برخی از اختلالات فیزیکی خود را تا حدی کنترل کند. الکترود در این روش روی انگشتان دست یا پا قرار می گیرد. این نوع بیوفیدبک می تواند برای کنترل اثرات استرس و اضطراب ، درمان بیماری رینود، میگرن و همچنین بهبود عملکرد فردی استفاده شود.میزان تعریق سطح پوست سنجیده میشود. میزان تعریق سطح پوست که به آن پاسخ برقی می‌گویند، ملاک مناسبی برای بررسی هیجانات در فرد است یعنی در حالت هیجانی پاسخ برقی پوست تغییر می‌کند.
فشار خون
در این روش اطلاعات مرتبط با فشار خون روی مانیتور نمایش داده میشود. فرد در حین فعالیت‌هایی مثل ورزش و ریلکسیشن از خود مراقبت می‌کند و آموزش می‌بیند که چگونه و در چه حالتی فشار خون خود را پایین بیاورد.
به این روش از بیوفیدبک، نوروفیدبک گفته میشود. در نوروفیدبک فرد یاد میگیرد چگونه امواج مغزی خود را کنترل کند و از طریق آن عملکردهایش بهبود یابند.
بیوفیدبک تراپی می تواند برای بسیاری از بیماری ها مفید باشد. در ادامه به بعضی از این موارد اشاره می کنیم.
این روش به شما کمک می کند که مشخص کنید که کدام ماهیچه ها سفت هستند و سپس به شما کمک می کند که یاد بگیرید که چگونه آن ماهیچه ها را آرام کنید.
بیوفیدبک می تواند به شما کمک کند تا ناراحتی های ناشی از درد پایین کمر، اختلال مفصل گیجگاهی زیرواره‌ای (TMJ) و فیبرومیالژیا را کاهش دهید.
برای تسکین درد، بیوفیدبک می تواند برای تمام سنین، از کودکان گرفته تا افراد سالخورده، مفید باشد.
سر دردها از مواردی هستند که کاربرد بیوفیدبک در مورد آنها مورد مطالعه ی زیادی قرار گرفته است.
استرس و تنش عضلانی می تواند موجب تحریک میگرن ها و دیگر انواع سردرد و همچنین تشدید آنها شود.
شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهند که درمان با بیوفیدبک می تواند عضلات را آرام و استرس را کم کند تا تکرار و شدت سردرد ها را کاهش دهد.
استفاده از روش بیوفیدبک خصوصا زمانی موثر خواهد بود که با استفاده از داروها همراه باشد.
تسکین اضطراب یکی از رایج ترین موارد استفاده از بیوفیدبک است.
زمانی که استرس دارید و مضطرب هستید، بیوفیدبک به شما این امکان را می دهد که بیشتراز واکنش های بدن تان آگاه شوید و بعد از آن می توانید یاد بگیرید که چگونه آن واکنش ها را کنترل کنید.
درمان به روش بیوفیدبک می تواند برای افرادی که در کنترل ادرار مشکل دارند، موثر باشد.
بیوفیدبک می تواند به زنان کمک کند تا ماهیچه های کف لگن خود را احساس و آنها را تقویت کنند.
این ماهیچه ها خالی شدن مثانه را کنترل می کنند. بعد از چند جلسه درمان با روش بیوفیدبک، زنانی که دچار بی اختیاری ادرار هستند، ممکن است قادر شوند که نیاز شدید به ادرار کردن و تکرار آن را کم کنند.
بیوفیدبک همچنین برای کودکانی که دچار شب ادراری هستند و افرادی که دچار بی اختیاری مدفوع هستند (ناتوانی در کنترل حرکات روده)، مفید است.
برخلاف داروهایی که برای درمان بی اختیاری استفاده می شوند، بیوفیدبک عوارض جانبی خاصی را ایجاد نمی کند.
شواهد موجود در مورد تاثیر بیوفیدبک در مورد فشار خون بالا ضد و نقیض هستند.
اگرچه به نظر می رسد که این روش فشار خون را کمی پایین می آورد، بیوفیدبک نمی تواند به اندازه ی دارو برای تنظیم فشار خون موثر باشد.
از موارد دیگری که استفاده از روش بیوفیدبک در مورد آنها می تواند مفید باشد، عبارتند از:
بسیاری از ارائه دهندگان مختلف مراقبت های بهداشتی، از جمله فیزیوتراپیست ها ، روانپزشکان، روانشناسان و پزشکان عمومی، درمان به روش بیوفیدبک را ارائه می دهند.
برای پیدا کردن یک ارائه دهنده مجرب بیوفیدبک در محل زندگی خود، با سازمانی مانند انجمن روان شناسی کاربردی و بیوفیدبک تماس بگیرید.
بیوفیدبک تراپی چگونه کار می کند؟
در طول یک جلسه ی بیوفیدبک تراپی الکترودها ، بسته به این که کدام یک از پارامترهای فیزیولوژیک قرار است ثبت شوند، به قسمت های مختلف بدن وصل می شوند. این الکترودها پارامترهای مرتبط با فعالیت های غیر ارادی بدن را ثبت می کنند. در مرحله ی بعد سیگنال هایی که توسط الکترودها ثبت شدند به یک دستگاه فرستاده میشود. دستگاه هم متناسب با سیگنال های دریافتی، بر روی یک مانیتور یک فایل (فیدبک) به صورت صوت ، عکس یا فیلم پخش می کند. نوع سیگنالهای دریافتی می تواند نرخ ضربان قلب ، نرخ تنفس، فشار خون ، دما و فعالیت امواج مغزی و فعالیت عضلات باشد .
زمانی که فرد برای مدت طولانی تحت شرایط محیطی خاصی قرار دارد و یا دارای اختلال یا بیماری خاصی است (به عنوان مثال وقتی تحت استرس مزمن است) این عملکردهای غیرارادی تغییر می کنند : نرخ ضربان قلب بالا یا پایین می رود ، انقباض عضلات بیشتر یا کمتر می شود ، فشار خون افزایش یا کاهش می یابد یا تنفس سریعتر یا کند تر و یا حتی الگوهای امواج مغزی دچار تغییر می شود.
به کمک تکنیک بیوفیدبک افراد می توانند این تغییرات را حین رخ دادن روی مانیتور به صورت صدا ، عکس و یا فیلم ببینند. بنابراین آنها با دریافت فیدبک های فوری می توانند سعی کنند تا این سیگنال ها را دوباره به حالت نرمال دربیاورند.
این حلقه ی فیدبک به فرد کمک می کند تا برای ایجاد تغییرات موثر کوچک در بدن تمرکز کند. برای مثال تلاش برای ریلکس کردن یک سری عضلات مشخص (مثلا عضلات پیشانی ) و در نتیجه آن کاهش درد (سر درد تنشی)
بعد از اینکه این پارامترها براساس نوع اطلاعاتی که فیدبک ها می دهند اصلاح شد و به حالت نرمال رسید ، افراد از این وضعیت نرمال هم فیدبک دریافت می کنند این دفعه تلاش آنها برای حفظ این حالت نرمال است. مثلا فرد سعی می کند به یاد آورد در زمانی که وضعیت نرمال شد چه افکار و احساساتی داشت و بعد سعی می کند تا به صورت عامدانه آن افکار و احساسات حفظ کند تا آن وضعیت نرمال حفظ شود.
جلسه بیوفیدبک به صورت یک بازی اجرا میشود بنابراین فرآیند یادگیری چگونگی تنظیم و کنترل پارامترهای فیزیولوژیکی جالب و موثر خواهد بود. هر جلسه درمان به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد . بیماران معمولا بعد از ۱۰ جلسه شروع به دیدن تاثیرات بیوفیدبک می کنند . البته در برخی از اختلالات مانند فشار خون بالا و ADHD ممکن است ۲۰ جلسه یا بیشتر طول بکشد تا بهبودی مشاهده شود.
اگر یک دوره ی آموزش بیوفیدبک با موفقیت پایان پذیرد شخص می آموزد با اختیارخویش پارامترهای فیزیولوژیک مورد نظر را ،حتی زمانی که به دستگاه بیوفیدبک متصل نیست، تحت کنترل در آورد.
بیوفیدبک تراپی چه زمانی انجام می شود؟
از بیوفیدبک برای طیف وسیعی از برنامه‌ها استفاده میشود. از جمله:
بیوفیدبک به طور کلی برای مدیریت استرس و همچنین علائم استرس‌زا برای بیماری‌ها مفید می‌باشد. به عنوان مثال روانپزشکان ممکن است از بیوفیدبک برای کمک به بیماران برای کنترل پاسخ‌گویی به استرس استفاده کنند.
استرس مزمن میتواند طیف گسترده‌ای از اثرات منفی از جمله کاهش ایمنی، بیماری قلبی، افسردگی، مشکلات گوارشی و اختلال خواب را همراه داشته باشد. با یادگیری اینکه چگونه میتوان واکنش‌های ناشی از استرس را مدیریت کرد، میتوان اثرات مضر جسمی و روانی ناشی از استرس را در بیماران کاهش داد.
بیوفیدبک چگونه عمل می‌کند؟
بیوفیدبک دقیقا چگونه کار می‌کند؟
با یادگیری و شناخت علائم و نشانه‌های جسمی استرس و اضطراب مانند افزایش ضربان قلب، دمای بدن و فشار عضلات، افراد می‌توانند راحت‌تر به آرامش برسند. دانشمندان معتقدند که این موضوع اغلب مربوط به واکنش ناشی از استرس است که بدن را به سمت حالت ” ستیز و گریز” برای مقابله با خطرهای احتمالی که اغلب شرایط خاصی را تشدید می‌کنند، می‌کشاند.
با یادگیری چگونگی کنترل پاسخ‌های فیزیولوژیکی در برابر استرس، بیمارانِ بیوفیدبک می‌توانند روش آرام کردن ذهن و بدن خود را یاد بگیرند و بهتر با علائم استرس کنار بیایند.
جلسه درمانی بیوفیدبک به چه صورت است؟
حسگرهای الکتریکی به مناطق خاص بدن شما با توجه به نوع واکنش، نصب شده و عمل اندازه‌گیری انجام میشود. این سنسورها به یک دستگاه اندازه‌گیری وصل می‌شوند و از عکس‌العمل جسمانی شما بازخورد می‌دهد.
در طول جلسه، درمانگر شما را از طریق تمرینات ذهنی مختلف که شامل تجسم، مدیتیشن، تنفس یا تکنیک‌های آرامش بخش می‌باشد، هدایت می‌کند. با اتمام این فعالیت‌ها، شما اطلاعاتی مربوط به نتیجه‌ی جسمانی خود از دستگاه دریافت می‌کنید.
جلسه درمانی بیوفیدبک چه مدت طول می‌کشد؟
جلسه بیوفیدبک اغلب بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. طول مدت درمان و تعداد جلسات مود نیاز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه شما چقدر به به تمرین‌ها واکنش نشان می‌دهید، شرایطی که روی آنها تمرکز کردید و همچنین اهداف شما برای درمان.
یک دوره معمولی از درمان معمولا بین ۴ تا ۶ جلسه است، اما تعداد جلسات بین ۸ تا ۱۰ جلسه هم غیرمعمول نیست.
هزینه های مربوط به بیوفیدبک چه مقدار است؟
هزینه جلسه‌های بیوفیدبک بر اساس تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی توسط نظام پزشکی مشخص می‌گردد. هزینه‌ها بسته به آموزش، صلاحیت و تجربه‌های درمانگر بیوفیدبک، متغیر می‌باشد.
بیوفیدبک تا چه حد تأثیرگذار است؟
بیوفیدبک معمولا به جای یک درمان، نوعی آموزش محسوب میشود. با آموزش و تمرین، بیوفیدبک میتواند برای کمک کردن به افراد برای توسعه مهارت‌های جدید استفاده شود که میتواند برای عملکرد بهتر، مفید واقع شود. برای اثربخش بودن بیوفیدبک، نیاز است که بیماران نقش مؤثری در معالجه خود داشته باشند. به موفقیت رسیدن، اغلب مستلزم این است که بیماران بین جلسات، تمرینات خود را انجام دهند.
چرا از بیوفیدبک استفاده می‌کنیم؟
مانند سایر روش‌های درمانی، بیوفیدبک نیز مجموعه‌ای از جنبه‌های خوب و بد است. ممکن است برای همۀ افراد مناسب نباشد، به همین منظور، با درنظرگرفتن خطرات و مزایای آن، بهترین مورد را برای وضعیت خود انتخاب کنید.
برخی از دلایلی که موجب استفاده شما از بیوفیدبک میشود چیست؟
استفاده از بیوفیدبک ممکن است در شرایطی که روش‌های درمانی دیگر تأثیرگذار نیستند یا افراد توانایی استفاده از داروها را ندارند، کارساز باشد. از آنجایی که بیوفیدبک غیرتهاجمی است، امکان اینکه بیمار این روش را به درمان تهاجمی یا مختل کننده ترجیح دهد، وجود دارد.
سایر مزایای سلامت روانی بیوفیدبک
علاوه بر کمک به افراد برای بهبود مدیریت استرس و دیگر شرایط، بیوفیدبک همچنین میتواند مزایای سلامت روان دیگران را همراه داشته باشد. روند آموزش میتواند به افراد کمک کند تا تکنیک‌های جدیدی را برای مدیریت اضطراب و پاسخ‌های عاطفی خود یاد بگیرند. چنین آموزش‌هایی میتواند به افراد برای به عهده گرفتن مسئولیت سلامتی‌شان کمک کند تا احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشند.
خطرات و مضرات ناشی از بیوفیدبک چیست؟
بیوفیدبک معمولا یک روش ایمن به شمار می‌آید، اما شما باید قبل از شروع با روان‌پزشک و درمانگر خود دربارۀ گزینه‌های موجود صحبت کنید. بیوفیدبک لزوما برای همۀ افراد ضروری نیست و ممکن است روش‌های دیگر برای وضعیت بخصوص هر فرد وجود داشته باشد که بهتر عمل می‌کنند.
اگر به این نتیجه رسیدید که بیوفیدبک برای شما مناسب است، از تمامی روش‌های درمانی حرفه‌ای که به شما آموزش داده میشود و از مقدار هزینۀ احتمالی تمرین‌های بیوفیدبک از جمله هزینه هر جلسه و هزینه‌های مربوط به دستگاه‌هایی که ممکن است خریداری کنید آگاه باشید.
شرکت بهساز شفا تجهیز با دارا بودن سابقه کاری درخشان و کادر پرسنل مجرب و نمایندگی های معتبری از کمپانی های شناخته شده و بنام نظیر Repro-Med Systems، Neurostyle ، EB neuro، Compumedics …
تمام حقوق این سایت برای شرکت بهساز شفا تجهیز محفوظ می باشد
